Sinan AYDIN

Erzurum Kalesi´nin önemli parçalarından birisi olan tepsi minareli saat kulesi, meydana gelen çatlakların depre mi yoksa sıva çatlağımı olduğunun belirlenmesi için sismik cihazlarla 7/24 kayıt altına alınıyor. Söz konusu sistem sayesinde, kulede meydana gelen çatlakların depremsel mi yoksa yapısal mı olduğu bilimsel olarak ortaya çıkarılıp, elde edilecek raporlara göre restorasyon yapılacak. Röleve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından hazırlanan bir proje kapamında Avrupa´dan getirilen en teknolojik dinleme cihazı ile 9 aydır sismik dinleme yapılan saat kuklesinde, kuleye iç ve dıştan yerleştirilen tesisatla her türlü hareket 7/24 kayıt altına alınıyor.

TARİHİ SAAT KULESİ 3 TESTİ GEÇTİ, 1 TEST KALDI...

Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürü Cemal Almaz, Erzurum Kalesi´ndeki restorasyon çalışmalarının DAP Kalkınma İdaresi´nin katkılarıyla geçen yıl başladığını hatırlattı. Almaz. ? Şuanda tepsi minareli saat kulesinin içerisindeyiz. Kulenin muhtelif noktalarında meydana gelmiş çatlaklar var ve bunların neden kaynaklandığı bilimsel olarak bilinmiyor. Biz bu çatlakların neden olduğunu araştırmak üzere Avrupa´nın en büyük teknolojisi olan ve her türlü tirreşimi anında kayıt altına alan dinleme sistemini getirdik. Tesisatı döşedik. 9 aydır dinleme yapıyoruz. 3 ayda bir rapor alıyoruz. Şuana kadar 3 rapor aldık. 3 raporda da bir problem çıkmadı. raporlar bize çatlakların sıvasal yani yapısal çatlak olduğunu bildirdi. Dördüncü raporda da bir problem görülmez ise, yani bu çatlaklar depremsel değil tamamen sıva çatlakları şeklinde olduğu ortaya çıktığında, hemen restore edeceğiz´´ diye konuştu. 

SİSMİK SONUÇLAR İNCELENECEK, GEREKİRSE YIKILACAK...

Sistemin faal halde bulunduğunu ve her hareketi kayıt altına aldığını dile getiren Cemal Almaz, ?  Yani depremsel titreemeler, yapısal titremeler, bir takım çevredeki yapısal titremelerin çatlaklara etkisi var mı diye dinleme yapılıyor. Dünyanın en gelişmiş dinleme teknolojisi. Bu cihaz hertürlü tireşimi ölçüyor ve o titreşimlerin bu yapıya verdiği zararlara bakıyor. 3 roparda da sıvasal çatlak sonucu verdi. Eğer depremsel olsaydı, bu tepsi minareli saat kulesini yıkıp tekrar yapacaktık. Ama çok şükür şuana kadar ki raporlarda böyle birşey çıkmadı. Sonuçlar doğrultusunda kule için bir restorasyon programı uygulanacak. Böylece tarihi yapının önemli bir parçası olan saat kulesini koruma altına almış olacağız? şeklinde konuştu. Almaz, ?Projenin maliyeti 3 milyon lirayı buldu. Finans noktasında DAP Kalkınma İdaresi bize her türlü imkanı seferber etti. Dolayısıyla DAP yetkililerine teşekkürü bir borç biliyoruz? ifadelerini kullandı.  

SAAT KULESİ´NİN TARİHÇESİ

Erzurum´da İslami döneme ait en eski eserlerden biri olarak kabul edilen Saat Kulesi, kitabesinden öğrenildiğine göre, Saltuklu hükümdarı Emir Muzaffer Gazi zamanında (1124-1132), ll74 yılında İç Kale Camisi´ne minare olarak yaptırılmıştır. İç Kalenin duvarına bitişik olan bu minare, aynı zamanda bir gözetleme kulesi görevini de üstlenmiştir. Bu kale Anadolu´da Selçuklu geleneğinin bir devamıdır. Tepsi Minare veya Kule olarak isimlendirilen saat kulesinin yüksekliği yaklaşık 21 metre  olup üzerinde, sonradan yapılan ve saatin yerleştirildiği ahşap bir bölüm bulunmaktadır. Buraya saatin ne zaman yerleştirildiği kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber gezgin Riter Seyahatnamesi´nde bu saatten söz ettiği dikkati alınacak olursa, saatin l843´den önce kuleye yerleştirildiği sanılmaktadır. Sultan II.Abdülhamit zamanında Müşir Mustafa Paşa´nın Erzurum valiliği sırasında kuledeki kitabenin bir kısmı sökülerek buraya saat kadranı yerleştirilmiştir. Kırım Savaşı sırasında (l853-l856) Ruslar bu kuledeki saati söküp götürmüşlerdir. Sonraki yıllarda İngiltere l877´de Londra´da yapılmış olan bugünkü saati buraya hediye etmiştir. Saat Kulesi kare taş kaide üzerinde yuvarlak gövdeli ve kırmızı tuğladan yapılmıştır. Kuzey yönündeki bir kapıdan girilen kulenin gövdesinin üzerinde Arapça kufi yazılı bir kitabe bulunmaktadır. Bu kitabe de; ?İkbal dinin ışığı, İslamın kutbu, devletin yardımcısı, milletin zahiri ,arkası, meliklerin ve emirlerin güneşi Ebil Kasım oğlu Ebil Muzaffer Gazi İnanç Beygu Tuğrul içindir.? yazılıdır. Beyaz bir şerit halindeki kitabenin üzerine tuğladan baklava dilimlerinden bir bezeme yapılmıştır. Kulenin üst noktasında ise ikişerli sütunların taşıdığı ahşap köşk kısmı bulunmaktadır. Bu bölüm saat yerleştirilirken yapılmıştır.