Abdurrahman ZEYNAL


ERZURUMDA GÜZEL ŞEYLERDE OLDU-5

1980-2000 yılları arası şehir büyük oranda durgunlaştı. Batı illerine ciddi bir göç dalgası şehrin sosyal, ekonomik, kültürel gelişimine kötü yönde etki etti. Özellikle fikren şehir tek düşüncenin hakim olduğu bir yapıya dönüştü. Bölgedeki Van, Diyarbakır, Malatya, Antep gelişmesini sürdürürken Erzurum maalesef geriye gitti.


Özallı yıllarda şehirde gözle görülür, elle tutulur sanayileşme olmadı. Ancak çıkarılan teşviklerle birlikte ulusal gazeteler Erzurum'da kurdukları matbaalar yoluyla Doğu Anadolu'da satılan gazetelerini bu tesislerde kısa süreliğine basmalarına karşılık kısa süre sonra bu tesisleri başka illere götürdüler.

1982-83 yıllarında yurt dışına her yıl 60 Milyon Dolarlık et ve sanayi ürünü ihraç edilirken 1985 yılında yurt dışından canlı hayvan ithal edilince Erzurumlu pek çok besici iflas ederek bu sahadan çekildi, öyle ki, ihracat 800 bin dolarlar seviyesine düştü. Hububat ekimleri yanında patates üretimi bu yıllarda azalma gösterdi.

Mareşal Çakmak Hastanesine yapılan yeni bina 283 milyon dolar harcanarak bitirilmesine bir zaman hizmet vermesine karşılık 20220 yılında yıkılarak arsa haline getirildi. Hastaneler bu dönem en faal kurumlar olarak görev yaptı. Numune, Kadın Doğum, Göğüs, Aziziye, Mareşal Çakmak ve Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri bölgeye hizmet verdiler.Öğretmen okulları kapatılmış Eğitim Fakültesi bunların yerini almıştı.

Özellikle 1990'larda artan terör ve anarşi yaylalarda varlıklarını sürdüren çobanlara ve sürü sahiplerine zarar verdi. Böylece özellikle küçük baş hayvan sayısında ciddi azalışlar ortaya çıktı. Kombinalar eskisi gibi hayvan kesemediler. Üretim azaldı.

1990 sonrasında SSCB yılınca ortaya çıkan durumda bölgedeki askeri birliklerin sayısı azaldı. Aşkale, İspir, Oltu kömür ocakları 1997'lerde kapatılınca pek çok iş sahası beraberinde kandı. Kapanan her işletme bölgede işsizlik sorunlarını artırdı.Kapananlar arasında Biriket Kömür Fabrikası da vardı.

Şehir geçmişinde olduğu gibi et, süt ürünleri, pastırma, sucuk üretim gücünü kaybetmişti.

Organize sanayi bölgesinde Beşler ve Bayramoğlu un fabrikaları devreye girerken Aziziye, Palandöken ve Polat un fabrikaları çoktan kapanmıştı.

Erzurum Yem Fabrikası, Tarım Aletleri Fabrikası ve birkaç fabrikada özelleştirilmiş, lakin kısa zaman sonra bunlarda kapanarak üretim sahasından çekilmişlerdi. 1932 yılından beri deri ve ayakkabı üretimi yapan DERSANTAŞ fabrikası, Kale İplik Fabrikası da bu dönemde kapanmıştı.Yani Erzurum her yönden irtifa kaybediyor, işsizlik nedeniyle göç gittikçe hızlanıyordu.

Kooperatifleşme Yoluyla Vatandaşlar Ev Sahibi oldu.

Özellikle bu yıllar işçi, memur ve esnafların kooperatifler aracılığıyla ev sahibi olmalarıdır.Dadaş Kenet, Hilal Kent, Yenişehir, Kayakyolu ve Yıldız kentin büyük bölümü bu yıllarda inşa edilerek binlerce insanın ev sahibi olduğu yıllardı. Vatandaşların kaloriferli ev sahibi olmalarıyla birlikte kömür kuyrukları ve odunculardaki renkli bekleyişlerde sona ermişti.

Geçen yıllar içinde şehir muhafazakarlaşarak; sol, sosyalist, Atatürkçü kesimlerin göç etmesi yönünde mahalle baskısı oluşturdu.

DEVAM EDECEK