Ticari ilişkilerde hem esnafın hem de tüketicinin merak ettiği bir konudur pazarlık.
Ticaretin içerisinde pazarlık girince işin içine herkes fiyatın aşağı çekilmesinden bahsedildiğini düşünür. Bütün alışverişlerimizin içine işleyen pazarlık biz Müslümanlara ise ?ver elini pazarlık sünnettir? diyerek fiyatta bir orta yol veya indirim sağlanması gözetilir. Kaldı ki Efendimizin güzel ahlak ve davranışlarından hangisini daha çok yapıyorsunuz deseler herkes ?pazarlık? der. Yani Peygamber Efendimizin sünnetleri arasında pazarlık olabilir ama nedense insanlar en çok bunu uygulamaya çalışması anlamsız kaldı ki pazarlık sadece fiyatlarda indirim sağlamak değil bazen de ürünün hakkını vermek de sünnettir. İşin özü bir ticari alışverişte karşılıklı rıza ve hakkaniyet esas olması gereklidir.
?Malın fiyatı; satıcı ile alıcının anlaşması sonucunda, yani pazarlıkla ortaya çıkar. Pazarlık yapmak helaldir. Helal olmayan davranış, bir mala aşırı fiyat istemek veya değerinin çok altında fiyat vermektir. Alıcı ile satıcı pazarlık yaparken ikinci bir alıcının pazarlık yapması caiz değildir. Abdullah b. Ömer, pazarlık üzerine ikinci bir şahsın pazarlık yapmasını Peygamberimiz (asm)´in yasakladığını söyler.? (Buhârî, Buyû, 58, Müslim, Buyû, 14).
Malı alma niyeti olmaksızın fiyatı artırmak veya kırmak, böylece üçüncü şahıslara zarar vermek, kapalı veya açık artırmalarda yapılan hîle ve gizli anlaşmalar da haramdır. Bütün bu davranışlara dinimizde "necş: aldatma" denir ve Peygamberimiz (asm) tarafından yasaklanmıştır.? (Buhârî, Buyû, 64, Müslim, Buyû, 14).
?Alışveriş tarafların karşılıklı onayı ile yani icab ve kabûl ile gerçekleşir. İki taraftan biri malı, diğeri karşılığı olan para veya kıymet taşıyan başka bir malı ele geçirmeleri netîcesinde satışın gerçekleştiği söylenebilir.
İnsanlar dünya hayatlarında geçimlerini sağlamaları için belirli bir ölçü içinde karşılıklı mal mübâdelesinde bulunmak zorundadırlar, buna da ´rızık temini´ denilir.
Rızık temini için şimdilerin değimi ile ?ekmek aslanın ağzında? şeklinde yakarışlar yanlıştır. Yanlışlığı şudur ki; ekmek aslanın ağzında diye sahtekarlık yaparak aldatmacalar yaparak kişilerin parasına el koymak olmamalıdır. Pazarlık yani sünnet olan istişaredir.
Bu konu ile başımdan geçen bir olayı anlatmak isterim. Bir kuran kursunun iaşesi için hocamıza para veriliyor. Hal´e giden hocamız fiyat araştırması yapıyor. Alacağı ürünün hemen hemen bütün iş yerlerinde aynı fiyat olduğunu görüyor. Fakat aynı ürünü diğerlerinden çok daha aşağısına satan bir esnafla karşılaşıyor ve soruyor ?kardeşim neden senin ürünün diğerlerinden daha ucuz? esnaf: ?bey amca bugün ödemem gereken borcum var o sebeple maliyetine satıyorum diyor.? Hocamız ver elini de pazarlık edelim der ve hocamız piyasa fiyatını teklif ederek esnafı şaşırtır. Hocamız pazarlık fiyatı aşağı çekmek değildir. Ürünün hakkını vermek ve karşı tarafın menfaatini de gözetmektir der. İşte sünnet olan budur.
Şimdilerde piyasada süslü laflarla insanları kandırıp aynı ürünü fiyat kırarak kendine bağlamak, bazı mesleklerde rayiç belli iken fiyat kırmak, sırf sünnet olduğunu söyleyerek ürünün değerinden aşağı almaya çalışmak, başkaları ile kıyas yaparak ürünü öldürüp almak yanlıştır. Dini vecibelerimizin tamamına riayet ediyormuşuz gibi Peygamber efendimizin bu sünnetine sıkı sıkı bağlanmak en büyük menfaatçiliktir. Kendi maddi menfaati için sünnete sarılmaktan başka bir şey değildir. Sırf toplumumuzdaki bu pazarlık durumdan ötürü esnaf bile üstüne fiyat koyup ?pazarlık payı? koyup fiyat söylemek zorunda kalmaktadırlar.
En doğrusu şudur; Müslüman yalan söylemez, Müslüman Ticaretini helal çerçevede yapar o sebeple pazarlık sünnettir diyerek karşı tarafın hakkına girmeyin.
