Erzurum üzerine yaptığımız araştırmaların neticesinde dikkatimizi çeken kalıntıları veya mekanları; incelemeleri, korumaları ve şehre kazandırmaları için Erzurum Müzesine veya Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne dilekçe ile bildiriyoruz. Zaten 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu da bunu emrediyor.
Önceden tescil için müze müdürlüğüne dilekçe verdiğimizde müze yetkilileri sahaya çıkabiliyorlardı. Hüsnü Genç, yeni müdür olmuştu. Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne dilekçe verdiğimizde konuyu Müze Müdürlüğüne aktarırlardı. Hüsnü Bey ile dağ taş demeden gezer, fotoğraflar çekerdik. Sonra da Hüsnü Bey konuyu Kültür Varlıklarını Koruma Kuruluna raporlayıp sunardı ve en kötü ihtimalle tescili yapılırdı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı işleyişte bir değişiklik yaptı ve Müze Müdürlüğünden bu yetkiyi aldı. Dolayısıyla tescil incelemesi konusunu sadece Kurula verdi. İşte olaylar da bundan sonra başladı.
Burada bir açıklama yapmak istiyorum: Bu bilgiyi bize Hüsnü Bey vermişti. Bakanlığın, bu yetkiyi müzelerden aldığı konusunu o söylemişti. Gerçi Hüsnü Bey de asaleti tasdik olduktan sonra hız kesti. Şimdi koltukta oturup reytingleri kendisine döndürmeye başladı. Demek ki onun gayreti de müdürlük içinmiş. Hüsnü Bey, kendisini sevenleri sevmez. Kendisini iki kere milletin elinden almıştım ama teşekkürü emeğimize çökmek oldu. Bundan sonra vurayım ki beni sevsin.
Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, ilk zamanlar dilekçelerimizi ciddiye almıyordu. 2022 yılında bir köşe yazısı yazmıştım: Erzurum’da Neden Arkeolojik Kazı Yapılmaz?
Yazımız arife günü yayınlandı, bayramdan sonraki ilk mesai günü telefonum çaldı. Arayan sesin sahibesi; kendisinin Kurulda çalışan bir arkeolog olduğunu, isminin S… olduğunu, verdiğim bir dilekçe için aradığını söyledi. Yakın zamanda dilekçe vermediğimi, emin olup olmadığını sordum (Aslında dilekçeleri hatırlıyordum ve yazımdan sonra beni susturmak için aradıklarını biliyordum ve bu yüzden işi mahsus yokuşa sürüyordum.).
Verdiğim dilekçelerdeki yerlerin isimlerini saydı. Dilekçelerimin tarihlerini sorduğumda 2019 yılında dilekçe verdiğimi söyledi. Kendisine 3 yıldır neden cevap vermediklerini sorduğumda bana “kendisinin doğum iznine ayrıldığını” söyledi. Bunun üzerine Kuruldaki tek arkeoloğun kendisi olup olmadığını sordum. Sonra da ufak bir hesap yaparak doğum izninden dolayı geçen sürenin en fazla 1,5 yıl olabileceğini, kalan 1,5 yılda ne yaptıklarını, asıl sorunun kendisinde değil, müdürleri olan Güven Yavuz’dan kaynaklandığını, bunu Güven Bey’in organize edemediğini söyledim. O da ısrarla suçu kendi üzerine alıp müdürünü korumaya çalıştı. Birkaç gün sonra da sahaya çıkıp yerleri göstererek tescillettirdim.
Sonraki süreçte verdiğim tüm dilekçeler reddedildi. Sonradan gözlemledim ki gelen talepleri genelde geri çeviriyorlarmış. Kurumun ismindeki “koruma” olayını “korumama” şeklinde algılamış arkadaşlar. Ya da onları bu şekilde çalışmaya iten bir baskı unsuru var. Eğer birileri bu şekilde yapmalarını emrediyorsa bize çıtlatsınlar, bilelim. Aksi halde bu durumdan kendileri mesuldür.
Ahlatlı Mahallesi’ndeki kaleyi görmeyip maden işletmesine yol açan kurulumuz, benim verdiğim dilekçelerin de bazılarını odalarında oturarak reddetti.
Bu sene dilekçe verdiğim dört yerin dördüne de ret cevabı verdiler. Sevgili arkeoloğumuz E… Bey’in yaptığı açıklama kurgan ya da tümülüste seramik bulamamışlar (Bunlarda zaten seramik bulunmaz), nekropolde haç bulamamışlar (Mezarı tespit etmenin tek kriteri mezar taşı değildir.), Ahlatlı’daki kaleyi zaten görmemeleri gerekiyormuş, Zeyrek’teki kaleyi de bulamamışlar. Kendilerine sahaya giderken haber vermeleri halinde eşlik edebileceğimi söylediğimde “Bizimle çıkamazsınız.” cevabını verdiler. Bu cümle “gücünüz yetmez” mi yoksa “yetkiniz yok” mu demek oluyor, onu çözemedim.
Bundan sonra çizgimi bozmaya ve define vb. yer soranlara bilgi vermeme fikrimi değiştirmeye karar verdim. Kurulun ret cevabı verdiği yerleri sizlerle paylaşacağım. İşte bu yazı ilk tüyoları içermiş olsun.
Yeşilyayla (Arzıti) Mahallesi’ndeki nekropolde (maşatlıkta) rahatça define arayabilirsiniz. Jandarmaya takılan bana haber versin. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün verdiği cevabı hemen göndereyim.