1914 acılı yılların başlangıcı.
Allah´u Ekber´de, Köprüköy´de, Horum Düzünde kaybedilen nice canlar,kaybedilen vatan toprağı...!
16 Şubat 1916 yılında Erzurum´un fiili olarak Ruslar tarafından işgali. İdam ve sürgün dönemi....!
Bir kayda göre 815.000 olan vilayet nüfusunun savaş sonunda 200.000´lere düşmesi.....!
Arşiv bilgilerine göre 408.000 kişinin muhacir olarak topraklarını terk etmesi, muhacir olması...
80.000 olan merkez şehir nüfusunun savaş sonunda 1918 yılında 8.000´e düşmesi....!
Arşivleri yanmış, yıkılmış, talan edilmiş ve yok olan kütüphaneleri ile hayalet bir şehir.....!
Evleri, konakları, binaları ve tarihsel anıtlarının yakıldığı, yıkıldığı harabe şehir...!
İnsanların bir lokma ekmeği bulamadığı, tohumluklarını bile kaybeden çökmüş bir şehir...!
İnsanların açlığını gidermek için at´ların pisliğinden seçtikleri arpaları yıkayıp kızartıp yediği bir şehir...!
Tifo, tifüs, kolera ve salgınların kırıp geçirdiği perişan bir vilayet...!
1918´lerde şehrimin genel görünümü bu....
Rus askerleri çekilmiş, şehir, köy ve kasabaları Ermeni Taşnak, Hınçak çetelerinin insafına kalmış,
Antranik, Dr. Zavriyev, Sivaslı Murat, Bulgar Torkum, Fransız Morel, Vartan ve diğer Ermeni Çete reislerinin astığı astık, kestiği kestik, insanlığın kaybolduğu topraklar....
12 Şubat, 12 Mart tarihleri arasında köy, kasaba ve Erzurum şehir merkezinde ve çevresinde Ermeni caniler tarafından katledilen 50.000 Müslüman Türk....
Ermeni Çeteleri Türklerin ellerinden gasp ettikleri ne varsa, buğday, arpa, İnek, koyun alıp götürdükleri bir il...!
Doktor yok... İlaç yok.....Hemşire yok...Hastahane olsa neye yarar...
Tüm bu acılar içinde Kâzım Karabekir Komutasında Güneyden gelen Halit Paşa kuvvetleri, Kuzeyden gelen Rüştü Paşa kuvvetleri ve bir gecede Ermeni çetelerinin yaktığı, yıktığı perişan haldeki bir şehir merkezi...
Şehir bu görünümde olması içler acısıdır. Feryatlar ve figanlar gök yüzüne yükselmektedir.
Durum bu merkezdeyken yapılan yanlışlara bakın.... Hele....!
Nene Hatun´un figürünün öne çıktığı bir şehir. Beyler , ağalar , afiş yapanlar lütfen yanlış yapmayın...!
1916 yılında Erzurum işgal edilince Rusların eline geçen, tarihimizin en acı tablosu olan sancakların teşhirinin Kurtuluş günü afişlerinde marifetmiş gibi gösterilmesi ne kadar yanlış... Ne kadar acı....
Nene Hatun 1877-1878 Osmanlı Rus savaşının kahramanıdır. Kurtuluşun değil...!
Kara Fatma Erzurumludur, hemşehrimdir ama Batı Cephesinde Yunan´a darbe vuran Dadaş Anamızdır. Erzurum da değil....´
Bu kurtuluş savaşının Erzurum´u kurtaran Komuta kademesi Kâzım Karabekir Paşa, Halit Paşa, Rüştü Paşa ve onların yönettiği kahraman Türk askeri ve zabitan heyetidir.
Lütfen sapla samanı karıştırmayın...! Ayıp oluyor. Bilmiyorsanız öğrenin......!
12 Mart 1918 bir destan değil esaretten, işgalden kurtuluştur.