Özetle Bugün kullandığımız Devlet Kelimesinin Türkçedeki karşılığı olan İl ; genel olarak arapça karşılığı olarak kullandığımız devlet veya ingilizce karşılığı diye düşündüğümüz state ile eşdeğer değildir..
Kutadgu Bilig 'in devamındaki mırsaları ile bağlantılı anlamlandırıldığında, huzurda ayakta bekleyen veya hizmet eden olarak anlamı netleşir..
Oysa Arapça karşılığı olarak kulandığımız ve zaman içerisinde Selçuklu tarihçilerinin dilinde kutsallaştırılan yapı varlığını devam ettire bilmek için kendi hukuğunu var eden ve bu hukuk devam etisin diye millet hukuğunu dahi yok sayan bir yapıtır..
İran kültürünün yansıması tanrı kral ve kutsal devlet anlayışı Türk düşünce hayatına Selçuklu tarihçileri ile ‘devleti ebet müddet’ sloğanı ile köklenmiş ve devlete kutiset atfı zihinleri kök salmıştır..
Oysa Türk genetiği millet hukuğunu Yani töreyi kutsamış Kalıcı olanın Töre olduğunu nakşetmiştir.
Aslonan Millet Hukuğu ve bu hukuğun muhafazasınıdr..
Til Erdemin Mümin Asıgın Yasın Ayur
-Fa’ûlün Fa’ûlün Fa’ûlün Fa’ûl-
Ukuşka biligke bu tılmaçı til,
Yaruttaçı erni yorık tilni bil.
Kişig til agırlar bulur kut kişi,
Kişig til uçuzlar barır er başı.
Til arslan turur kör işikte yatur,
Aya evlig er sak başıngnı yiyür.
Tilin emgemiş er negü tir eşit,
Bu söz işke tatgıl özünge iş it.
Mini emgetür til idi ök telim,
Başım kesmesüni keseyin tilim.
Sözüngni küdezgil tişing barmasun,
Tilingni küdezgil tişing sunmasun.
Biliglig bilig birdi tilke başıg,
Aya til idisi küdezgil başıg.
Esenlik tilse sening bu özüng,
Tilingde çıkarma yaragsız sözüng.
Bilip sözlese söz biligke samur,
Biligsiz sözü öz başını yiyür.
Oküş sözde artuk asıg körmedim,
Yana sözlemişte asıg tulmadım.
Togoglı ölür kör kalır belgü söz,
Sözüng edgü sözle özüng ölgüsüz.
İki neng bile er karımaz özi,
Bir etgü kılınçı bir edgü sözi.
Kişi togdı öldi sözi kaldı kör,
Özi bardı yalnguk atı kaldı kör.
Tiriglik tilese özing ölmegü,
Kılınçıng sözüng edgü tut ey bügü.
Kutadgu Bilig
