Haber - Gülşah ÖZGÜNDOĞDU

Çamlıyamaç Mahallesi'nde, Gürcü Kralı Adernese'nin oğulları Bagrat ve Davit tarafından, 963-973 yılları arasında yaptırılan Öşvank Kilisesi, bölgenin en önemli tarihi eseri konumunda. Mimarisi, süslemeleri ve İncil'den alıntıların yanı sıra kitabeleriyle ön plana çıkan Kilise, her yıl başta Gürcüler olmak üzere yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekiyor.

Burası aslında Gürcistan´ın kendi ülkesi dışındaki en büyük dini yapısı. Bir ruhban okulu, bir manastır. Yani kilisenin büyüğü ama adı kilise diye kalmış. Buranın kütüphanesi ve ayrıca başka bölümleri de bulunuyor. 

Aziz Yahya'ya adanan kilise

Kilisenin güney haç kolunda bulunan kitabeye göre yapı, Öşk'lü Mimar Grigor tarafından yapılmaya başlanmış ve III. Adernese'nin oğulları Bagrat ile David Kuropalat tarafından 961 - 966 yılları arasında tamamlanmış. Bizans İmparatorları II. Basileios ve VII. Constantin tarafından ise 1022 -1028 yılları arasında büyük kubbe restore edilmiş. İçerde bol miktarda görülen freskolar, 1036 yılında Jojil Potrikios adlı bir şahıs tarafından yapılmış. Batı haç kolunun uzantısı XI. - XII. yüzyıllarda, batı haç kolunun güneyine eklenen mekânlar ise aynı yıllardaki onarım dönemine ait.

Tarihi Öşvank Kilisesi Hakkında

Dıştan dışa 29.70 x 43.80 m. boyutlarında olan ve dikdörtgen alana oturan kilise, dışta serbest haç, içte kapalı yunan haçı, trikonkos ve bazilikal planın birleştiği karma düzenleme göstermekte. Naos mekânının üzeri, dört ayak tarafından taşınan 24 kenarlı bir kubbe ile kapatılmış. Bu ayaklardan doğuda bulunanları sekizgen, batıda bulunanları ise haç kesitli. Doğu, kuzey ve güney haç kolları ise, içte yarım daire biçimli ve tonoz örtülü. Kilisenin doğu cephesinde, içten yarım yuvarlak, dıştan üç köşeli düzenlenen apsis bulunuyor. Apsis, her kenarındaki birer mazgal pencere ile dışa açılıyor. Batı haç kolu; batı, kuzey ve güney cephelerden ek mekânlarla çevrili. İki katlı kuzey mekân ilk yapıma ait olup, güney ve batıdakiler ise sonradan eklenmiş.

Yapının içerisinde Hıristiyanlık inancına ait çeşitli sahneler, figürler fresko olarak canlandırılmış. Yüksek kubbe kasnağının üst bölümünde, güneydoğu ve batı cephelerde de sembolik hayvan ve insan figürleri bulunmakta. İç mekânda görülen bu figürlü süslemeler, yoğun olarak melek figürleri ile zenginleştirilmiş. Güney cephedeki giriş üzerindeki yuvarlak kemer içerisindeki bu figürlerden doğuda olanı daha büyük ve yüksek kabartma tekniğinde işlenmiş. Batıda olanı ise, diğer figüre nazaran daha küçük boyutlarda ve elinde bir sopa tutmakta.

İnsan, hayvan ve dikkat çeken melek figürleri

Biraz daha detaylara indiğimizde Kilisenin güneybatı cephesindeki revaklı bölümün üzerinde, iki melek figürü daha görülüyor. Bir diğer melek figürü, batı cephenin üstünde yer alıyor. Aynı zamanda oldukça etkili bir şekilde işlenmiş. Revaklı bölümün batısındaki sekizgen sütun üzerinde, altı kollu melek figürü ile bunun kafasının üzerinde bir kartal figürü görülmekte. Kartalın kanatlarının birleştiği yerde, boğa ve aslan figürüne yer verilmiş. Tüm bunların haricinde, güneydoğu cephe ile buranın kuzey tarafında da, birer melek figürü var. Güneydoğu cephedeki karşılıklı iki melek figürü arasına yürek motifi işlenmiş. Kilisedeki figüratif süslemeler arasındaki diğer figürlü kompozisyon, aslan ile boğadan oluşur. Kuzey cephedeki pencerenin iki yanına karşılıklı olarak yerleştirilen bu figürlerden boğa hareketsiz şekilde, aslan ise ayakları üzerine kalkmış, ön ayakları ile ileri doğru hamle yapar şekilde tasvir edilmiş.

Hristiyanlığa ait cezbeden kompozisyonlar

Batı cephedeki aslan-boğa kompozisyonunda, aslan ile boğanın mücadelesi anlatılmış. Aslanın, boğayı boynundan yakalamış bir şekilde resmedildiği görülüyor. Kilisedeki figürlü süslemelerin yanı sıra, Hıristiyanlık dinine ait bazı kompozisyonlar da oldukça dikkatleri cezbediyor. Kilisenin doğu kolundaki yüksek kabartma olarak verilen kompozisyonda, "Mabedi takdim sahnesi" işlenmiş. Sahnede beş figüre yer verilirken bunlardan günümüze yalnızca dört figür ulaşabilmiş. Batı cephesinin revaklı bölümünde de, sekizgen sütun üzerinde ikisi erkek olmak üzere, üç insan figürü görülür. Bu figürlerin aziz ve azizeler olduğu tahmin ediliyor.