Nesrin ÇETİNKAYA

Doğudan batıya göçün bir diğer sebebinin de soğuk ve çetin geçen kış mevsimi olduğunu belirten Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen, iş dünyasının dahi bundan kötü etkilendiğini kayda geçti.

Doğu insanının ısınma noktasında ciddi maliyetle karşı karşıya kaldığını belirten Emsen, Erzurum başta olmak üzere, Kars, Ardahan, Ağrı gibi illerde doğalgazda yapılacak indirimle göçün önünün de bir nebze olsa alınabileceğini aktardı.

Bölgede insanın doyabilmesi için iş âlemine ucuz enerji, bölgede ısınan insanlara da ucuz ısıtma malzemesinin takdim edilmesinin elzem olduğuna dikkat çeken Emsen, ?Müteşebbislerin gelebilmesi ve maliyetlerini aşağı çekebilme adına ucuz doğalgazın bölgeye sunulmasını önemle istemekteyiz? diye konuştu.

?İNSANLAR DOĞDUĞU YERDE DOYAMAYINCA GÖÇ EDİYORLAR?

Doğu da ki insanların iş ve geçim sıkıntılarına bir de ısınma eklenince doğal olarak batıya göçün kaçınılmaz olduğunu kayda geçen Emsen, ?Hükümetimiz doğalgaz fiyatlarında bölgede ki kullanımı ucuz hale getirici bir uygulamayı başlattı. O zaman şöyle devam edeyim; niçin yapıldı demem Bayburt´a da, Gümüşhane´ye de yapılsın ama daha da soğuk pozisyonda olan bir Erzurum´a, bir Kars´a, bir Ardahan´a, bir Ağrı´ya niçin yapılmasın diye sormak lazım.  Bakın bizim Türkiye´nin en önemli sıkıntılarından bir tanesi nüfusun batıda yoğunlaşmaya başlamasıdır. Yani insanlar doğduğu yerde doyamayınca göç ediyorlar. Şimdi göçten, işten vazgeçtik diyelim ama ısınamayınca bu insanların göç etmesi kaçınılmaz hale gelmekte. Hükümetimiz gerçekten fevkalade önemli, bir uygulama yapıyor. Yani fakir fukaraya odun ve kömür dağıtmakta. Şimdi sisteme baktığınızda kentsel dönüşümle birlikte kömür yakabilecek müstakil veya amiyane ifadeyle getto dediğimiz gecekondu tipi ev yapısı ortadan kalkamaya başladı. Dolaysıyla kömür tüketimi azalmaya başladı.  O zaman şunu söylemek lazım; bu insanı biz önceden kömürle destekliyorduk, ama kömürle tüketim yapabileceği mekanizması kayboldu. Doğalgazla ısınmak durumunda? ifadelerine yer verdi.

YATIRIMCI BÖLGEDE KALMIYOR

Bölgede ağır ve çetin geçen kış şartlarından dolayı ısınmanın iş dünyasını da kötü etkilendiğini belirten Emsen, ?O zaman hükümete şu tavsiyede bulunmayı hepimiz isteyelim; Öncelikle gelir seviyesi, düşük olan kesimin finanse edilmesi, sübvanse edilmesi yani ısıtma sübvansiyonuna gidilmesi lazım. 2´inci olarak bölgede çok az sayıda iş adamı mevcut. Çoğuyla da yüz yüze konuştuğumuzda bize söyledikleri en önemli noktalardan bir tanesi; ?Biz Düzce´ye, Sakarya´ya yatırım yapmaya motive olmaktayız? hocam diyorlar. Neden diye sorduğumda diyorlar ki; ?Biz bölgeye geldiğimizde, bölgede fabrikanın çalışabilmesi için kışın en azından ısıtma maliyetine katlanıyoruz. Düzce´de 2 ay kış, yani maliyet az. Oysa Doğu´da, Erzurum´da doğalgazı 5 ay yakmam lazım. 5 ay yaktığımda da maliyetim Sakarya´da ki fabrikanın ısıtma maliyeti ile baş edememekte.? Dolaysıyla ben bu bölgeye niçin yatırım yapayım diye kendini sorgulamakta? şeklinde konuştu.

BÖLGEYE POZİTİF AYRIMCILIK VURGUSU

Bölgeye müteşebbislerin gelebilmesi aynı zamanda maliyetlerin aşağı çekilebilmesi için pozitif ayrımcılığın şart olduğunu dile getiren Emsen, ?Bizde şöyle ifade ediyoruz, Türkiye Cumhuriyeti Devleti, sosyal bir hukuk devletidir. Sosyal devlet olma hasebiyle de bölgeye ayrıcalık yapmasını ısrarla istemekteyiz. En azından bölgeye müteşebbislerin gelebilmesi adına, maliyetlerini aşağı çekebilme adına ucuz doğalgazın bunlara da sunulması, bu ayrımcılığın yapılmasını önemle istemekteyiz? diye konuştu.

İŞ ÂLEMİNE UCUZ ENERJİ, BÖLGE İNSANINA DA UCUZ ISITMA MALZEMESİ ELZEM

Bölge insanın doyabilmesi için iş âlemine ucuz enerji, bölgede ısınan insanlara da ucuz ısıtma malzemesinin takdim edilmesinin elzem olduğuna dikkat çeken Emsen, ?Aksi takdirde ne olmakta, bölge boşalmakta. Bölgede ki insan İstanbul veyahut da başka büyükşehirlere göç etmekte. İstanbul´da da negatif dışsallığa, trafik keşmekeşine, hatta güvenlik problemlerinin doğmasına yol açmakta. O zaman, bölgede insanın doyabilmesi için iş âlemine ucuz enerji, bölgede ısına insanlara da ucuz ısıtma malzemesinin takdim edilmesi elzem diye düşünmekteyiz. Yani kar marjlarının aşağı çekilmesi, hatta sübvanse edilmesi yani zararına bölge insanına dağıtılması elzem.  Geçmişte Osmanlı Devleti zamanında da bölgeden zaman zaman vergi alınmamış. İnsanlar bölgede kalsın ekonomik aktiviteyi devam ettirsin diye. Dolayısıyla şuan daha modern bir devlet anlayışına sahibiz, teşvikleri bölgeye rasyonel olacak şeklide sunucu politikaları beklediğimiz ifade edelim? ifadelerini kullandı.