Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün kültür hazineleri arasında gösterdiği Avnik kalesi, sarp kayalıklar üzerine kurulu olduğu Köprüköy ilçesinde yerli ve yabancı turistleri bekliyor.
Sinan AYDIN
Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün tanıtım amaçlı bilgiler vererek kültür hazineleri arasında gösterdiği Avnik kalesi, oldukça sarp, kayalık bir alan üzerinde bulunuyor. Köprüköy ilçesine bağlı Güzelhisar köyünde bulunan Avnik kalesi, doğal güzelliği ile keşfedilmeyi bekliyor. Sarp kayalıklar üzerinde kurulan ve en güvenli kalelerden birisi olarak gösterilen Avnik Kalesi, Pasinler ilçesinin 35 km güneydoğusunda, eski Hınıs karayolu güzergâhında bulunuyor.
GÖRÜLMEYE DEĞER KALINTILAR VAR
Kalenin burç ve sur duvarları harap olmasına rağmen yıllara meydan okuyarak ayakta kalmayı başarabilmiş. İlk kuruluş tarihi bilinmeyen ve İç İçe üç sur duvarıyla çevrili olan kalenin 14. yüzyılın sonunda Timur tarafından ele geçirilmesi hayli güç kalelerden biri olmuştur. Doğuya bakan yönde, sarp kayalık üzerindeki giriş kapısı, günümüzde harap durumdadır. Kale İçinde bazı kalıntılar buradaki koğuş, sarnıç, depo, mahzen, dizdar evi gibi mekânlara işaret etmektedir. Kale, 1922 yılındaki depremden büyük hasar görmüş ve duvarları bütünüyle çatlamıştır.
AVNİK KALESİNİN TARİHÇESİ
Avnik kalesi ile ilgili tarihi kaynaklara göre; 922-923 yılları arasında Bizans İmparatorluğu, Erzurum'u topraklarına katmadan evvel Avnik Kalesini ele geçirmiştir. 1000 li yılların başından itibaren Anadolu'ya giren Türklerin kaleye ilk fetih girişimleri başlar ve kale mühtahkem yapısı ile fethedilmesinin ne denli zor olduğunu gösterir. Bugün Erzurum Müzesi’nde bulunan yazıt üzerindeki metne göre kalenin, II. Sarduri Dönemi’nde yapılmış olduğu kabul edilir. Orta Çağ’a ait en eski tapu belgeleri, kalenin Akkoyunlular Dönemi’nde, Akkoyunlular’a ait olduğuna işaret eder.
KALENİN KİTABELERİ BÜYÜK DEPREMDE DÖKÜLÜP DAĞILMIŞTIR
Kalenin Saltuklular tarafından alındıktan sonra onarıldığı tahmin edilmektedir. Konya Selçukluları’nın alamadığı kale, bir süre Gürcü kontrolüne geçmiş ve ardından İlhanlıların hâkimiyeti başlamıştır. İlhanlılar döneminde de bir takım onarımlar geçiren kalenin kitabeleri, 1922 yılındaki büyük depremde dökülüp dağılmıştır. Elde edilen bilgiler, zar zor bulunan kitabe parçalarından toparlanmıştır. İlhanlılar döneminde Avnik, bölgenin merkezi haline gelmiş, kayıtlarda Erzurum, Sivas, Ankara, Erzincan gibi büyük şehirlerle beraber anılmaya başlanmış, hatta bu dönemde Avnik’te kurulan darphanede, 1332 tarihli ilk gümüş sikke basılmıştır.
