Günebakış/Talha KOCA

Erzurum’un yüzyıllardır ayakta kalan eserlerinden, başı çekenler arasında gelen yapılardan Üç Kümbetler, 12. yüzyıldan bu yana ayakta duruyor. Çifte Minareli Medrese’nin hemen arkasında yer alan bu taş yapılar, özellikle turistlerin uğrak yerleri arasında geliyor. Dadaşların eskiden ‘Gavur Boğan’ diye adlandırdıkları mahalle bulunan bu yapıların 12.ile 14. yüzyıl aralığında yapıldığı iddia ediliyor. En büyük olanının Sultan Alp Arsalan tarafından, Erzurum Fethi için görevlendirilen ve fetih sonucu elde ettiği toprakları, ikta olarak kendisine verilen Emir Saltuk’a ait olduğu bilinirken, diğer iki kümbetin kime ait olduğu bilinmiyor. İki farklı renkte kesme taştan yapılan kümbetlerin alınlarında, yuvarlak kemerli, kasnak nişlerinde boğa, yılan, yarasa kartal gibi kabartmalar yer alıyor. Tarihçiler tarafından yapılan açıklamalara göre bu kabartmalar, Orta Asya Türk takviminde yer alan burç figürlerini andırdığı ve bağlantılı olabileceği tahmin ediliyor. Anadolu Selçuklu mezar yapılarının en zarif örneklerinden olan bu eserlerin, üst kısmında yer alan yokuştan bakıldığında aynı kare içerisinde Üç Kümbetler, Çifte Minareli Medrese, Erzurum Kalesi’nin Surları ve Saat Kulesi’nin içerisinde bulunduğu bir manzara seyredilmektedir. Yokuştan aşağıya doğru bakanları büyüleyen bu tarihi manzara, şehrin tarihinin tek karede de anlatıldığı bir görüntü oluşturmaktadır.

HALK ARASINDA ‘MUHTEŞEM ÜÇLÜ’ DİYE TABİR EDİLİYOR

Halk tarafından ‘Muhteşem Üçlü’ diye tabir edilen bu yapıların, hemen kenarında yer alan ve boyut olarak kümbetlerden bayağı küçük olan bir de küp şeklinde bir diğer eser bulunuyor. Sadece bu küp şeklinde ki yapı ile orta kısımda yer alan kümbetin, taştan yapılmış kubbe şeklinde ki çatısında büyüyen otların vatandaşların söylemlerine göre aralarında bir bağlantı olduğu iddia ediliyor. Sadece ikisinin çatısında yükselen otlar, yapıların içerisinde yer alan mezarlar da yatan kişiler arasında, bir bağlantı olduğu da yine vatandaşlar tarafından iddia ediliyor. Yılda binlerce turistin uğrak noktası olan bu eserler, tarihi yapıları sevenlere de bir jest niteliğinde! Gezmek için gelenlerin herhangi bir giriş ücreti ödemeden kolaylıkla girebildiği ve gözlem yapabildiği bir yer olarak yerli ve yabancı turistlere hizmet ediyor.