.
-ÖZEL-
Sinan AYDIN
Erzurum´un Uzundere ilçesinde bulunan ve Gürcü Kralı Kuropalat Adernese´nin oğulları tarafından 963-973 yılları arasında yaptırılan Öşvank Kilisesi´nin onarımı, tarihi taş ocağından getirilmeye başlanan taşlarla yapılıyor. Her inanca saygılı bir ülke olan Türkiye, bunun en büyük kanıtını Erzurum´da gösteriyor. Uzundere ilçesinde bulunan tarihi Öşvank kilisesinin onarımı için, bakanlık bütçesinden 10 milyon TL harcanmıştı. Restorasyon için 1 milyon TL Erzurum´a gönderdi, 9 milyon TL ise kısım kısım gönderilecek. Gürcistanlılar için çok önemli bir ibadethane olan Öşvank kilisesinin restorasyonu için çalışmalar başladı. Erzurum´un Uzundere ilçesine bağlı Çamlıyamaç köyünde bulunan ve Gürcistanlılar için çok önemli bir ibadethane olan 11 asırlık tarihi Öşvank kilisesinin kaderi değişiyor. Gürcistanlıların burayı ziyaret ettiklerinde Hacı olduklarına inandıkları Öşvank kilisesinin restorasyonu için tarihi taş ocaklarından taşlar kullanılacak. Kilisenin, asırlar önce yapımında kullanılan taşların taş ocağından çıkartılarak restore edilmesiyle turizme kazandırılacağı öğrenildi. Bakımsızlıktan yıkılmaya yüz tutan ve define avcıları tarafından tahrip edilen kilisenin, restore edildikten sonra eski haline dönüştürülmesi planlanıyor.
KÜTÜKLE AYAKTA DURUYORDU
Yetkililer, kilisenin aslına uygun onarımı için yapılan araştırmalar sonucunda inşasında kullanılan eski taş ocaklarından faydalanılacağını ifade etti. Taş ocaklarının kiliseye çok yakın olduğunu belirten yetkililer, taş ocaklarında yapılan incelemede bazı taşların üzerinde o döneme ait murç izlerinin halen durduğunu tespit etti. Bu taş ocaklarından getirtilecek taşlarla kilise restore edilerek, tarihi eser yeniden o eski ihtişamlı görüntüsüne kavuşturulmaya başlanıyor. Taş ocaklarının bulunmasında yöre halkının büyük katkısı oldu. Burada taş ocağı olduğunu nesilden nesile aktararak günümüze taşıyan yöre halkının, zaman zaman bu taş ocaklarından getirdikleri taşlarla kendi evlerini onardıkları öğrenildi. Bölgedeki 3 ayrı ocaktan getirtilmeye başlanan taşlarla restore edilecek kilisenin sağlıklı ve otantik olması bekleniyor. Çeşitli çevresel etkenler nedeniyle yıkılma riski taşıyan, hırsızlar tarafından çeşitli yerleri sökülen Öşvank kilisesi, son görünümüyle harabeyi andırıyordu. Hırsızlar son olarak yıllar önce kilisenin girişindeki işlemeli sütunlardan birini çalmış ve tavan kısmı çökmesin diye yerine kütük koymuştu. Yöre halkı ise çürüyen kütüğün dayanıksız olması nedeniyle burayı krikoyla güçlendirerek yıkılmasını önledi.
?KÜTÜPHANESİ DE RESTORE EDİLECEK´
Öşvank kilisesinin aslında bir manastır olduğunu ifade eden Kültür Ve Turzim İl Müdürü Cemal Almaz, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada, ?? Burası aslında Gürcistan´ın kendi ülkesi dışındaki en büyük dini yapısı. Burası aslında bir ruhban okulu, bir manastır. Yani kilisenin büyüğü ama adı kilise diye kalmış. Buranın kütüphanesi ve başka bölümleri de var. Kütüphanesini de diğer bölümlerini de restorasyondan geçirilecek. Yaz sonuna kadar restorasyonun bitirilmesini hedefliyoruz. 10 milyon civarı bir restorasyon bedeli harcanacak Öşvank kilisesi için. Bakanlığımızın kısım kısım göndereceği bu parayla, önce çatı ve baca bölümlerinden başlayarak sonra ise iç ve dış tadilat ve çevre düzenlemesi ile restorasyonu tamamlayacağız´´ dedi.
ÖŞVANK KİLİSESİNİN TARİHÇESİ
Öşvank Kilisesi; Uzundere ilçesi Çamlıyamaç köyündedir. Renkli taş bezemeleri ve kabartma figürleri ile ünlüdür. Öşvank Kilisesi güney haç kolundaki giriş alnında bulunan kitabeye göre Gürcü Bağrat´lı Hanedanlığı zamanında 3. Adernese´nin oğlu Magistras Bağrat tarafından 963-973 yılları arasında yapılmıştır. Mimarisi Öşk´lü Grigor´a ait olan kilise, Vaftizci Yahya´ya adanmış yapının büyük kubbesi Bizans imparatorları 2. Basileios ve 7. Constantin tarafından 1022-1028 yılları arasında onarılmıştır. Kilisenin iç bölümlerinde bol miktarda görülen freskolar, 1036 yılında, Jojil Potrikios tarafından yapılmıştır. Kubbe kasnağında on iki pencere bulunmaktadır. Pencerelerin dış yüzleri kabartma silmelerle sınırlandırılmıştır. Sivri kemerli ve ince uzun olan bu pencereler gotik üslubu yansıtmaktadır. Haç Planlı olan kilisenin dıştan çapraz kanatlı (trancept) olmasına karşın içeride apsislerin oluşturduğu üç dilimli bir bölüm ve onun devamı olan uzun bir kol bulunmaktadır. Yapının iç bölümlerinde bulunan sütunların kaideleri bitkisel motifler ve dini resimlerle bezenmiştir. Apsisin üstü yıkılmış olan kilisenin ön cephesinde, portakaldaki ilave bölüme ait sütunlardan birisi günümüze kadar gelememiş ve onun yerine bir ağaç kütüğü konulmuştur. Batı haç kolu; batı, kuzey ve güney cephelerden ek mekânlarla çevrilidir. İki katlı kuzey mekân ilk yapıma aitken, güney ve batıdakiler sonradan eklenmiştir. Kilisenin içerisinde hamam, yatakhane, vaftizhane, rahip evleri, mutfak ve kütüphane gibi bolümler bulunmaktadır.
