Sinan AYDIN

Tarih araştırmacısı ve yazarı Erzurumlu Muzaffer Taşyürek, Erzurum Valisi Tahsin Uzer’in anlatımlarını paylaştı. Sarıkamış'ta vatan için  Mehmetçik şehit düşerken, Erzurum ne haldeydi? Bu yazıyı okuyupta göz yaşlarına hakim olmak mümkün değil. 

"HALK, AÇLIKTAN FERYADA BAŞLADI..."

Taşyürek, Uzer’in ‘Erzurum halkı için savaş günleri ve sonrası daha da zorlu geçti’ ifade ettiğini bu savaşın bütün yıkımlarını can evinde duyan Erzurum’da halkın durumu şöyle özetlediğini paylaşıyor, “Halk, açlıktan feryada başladı. Tohumlukları elinden alınan çiftçiler, Bayburt ve Tercan kazaları hariç ancak %25 oranında ziraat yapabilecektir. 20 bin muhacir Erzurum civarında kaldı. Bunların da iaşesi halkın üzerinde havaların düzelmesi durumunda içerilere sevk edeceğiz. Erzak satın almak için hemen umumi vilayet erkânını köylere çıkardım, ancak verdikleri bilgilere göre köylerde de artık bir şey kalmamış, açlık hükümran olmaya başlamıştır.”

"EVLATLAR AÇ KALMASIN DİYE ANALAR BABALAR YOLLARDA ÖLDÜ..."

Erzurumlu tarihçi, “3. Orduya gerekli olan yiyecek ve ihtiyaç maddelerinin taşınmasında yollar, araçlar, hayvanlar yetersiz kalıyordu. Halk yeni önderlerinin arzusu için neyi var neyi yok seferber etmişti. Çalışabilecek nüfus silâhaltına alındığı için valiliklerce yapılan nakliye işinde ekseriyetle Başkumandan vekili gibi dayanıklı olmayan iş gücü ve dayanma gücü düşük kadın ve çocuklarla 45 yaşından büyük erkekler çalışıyordu. Taşınan erzakın doğrudan Erzurum merkezine ulaştırılması zorunlu hale getirilince ağır kış şartlarında en az 30–40 gün süren seferler çok sayıda insan ve hayvan ölümüne yol açtı.

ACI DOLU YILLAR...

Erzurum’dan dönen kafile memurları ve hayvan sahipleri tifoya tutularak kısmen yollarda, kısmen evlerinde öldüler. Bu durumda halk tedirgin olup dehşete düşmüş, çalışmak istememiş, yetkili makamların tehditleri de etkisiz kalmıştı. Valilikler daha fazla baskı olursa halkın hapislerde bile yatmaya razı olduklarını, Erzurum’a giden kafilelerin ancak yarısının geriye dönebildiklerini, dönebilenlerin de çalışamayacak kadar hasta ve güçsüz oldukları...” rapor edildiğini ifade ediyor.