Şu günlerde çok sık olarak duyduğumuz bir cümle, algı operasyonu, algı yönetimi v.b. Buna benzer birçok cümle duymuşsunuzdur. Genelde bir siyasiden bir bürokrattan çokça duyduğumuz algı operasyonu, algı yönetimi v.b. nedir? Hepsinden önemlisi algı nedir? Cümledeki anlam itibari ile olumsuzluk içeren bu terim hayatımızı nasıl etkilemektedir? Bu algı operasyonunu kimler tarafından ve kime karşı yapılıyor? Bu soruların yanıtlarını birlikte inceleyelim?
?Algı: psikoloji ile bilişsel bilimlerde duyusal bilgi alımı, yorumlanması, seçilmesi ve düzenlenmesi anlamında kullanılır. Algı duyum ile kolaylıkla karıştırılabilir. Ancak duyumda herhangi bir yorumlama ve anlama bulunmaması, algı ve duyum arasındaki farkı açıklar. Duyu organlarının fiziksel olarak uyarılmasıyla meydana gelen sinir sistemindeki sinyallerden oluşan algı, hafıza, öğrenme ve beklentiyle birlikte şekillenir.?
İnsanlar bilgileri beş duyu organı ile algılar ve öğrenirler. Göz, burun, kulak, el, dil, bizim duyu organlarımızdır ve anne karnında başlayarak bizi dünyadaki deneyimlerimizi bilgiye dönüştürürler. Örneğin; çocuklar sıcak, soğuk, acı, tatlı, kavramlarını bilmeden bunu tecrübe ederek dokunarak, tadarak, hissederek algılarlar ve bilgi olarak kayıt ederler. Böylece biberin acı, sobanın sıcak v.b. olduğunu deneyimleri ile öğrenir, edindikleri bilgi hayatının diğer dönemlerinde tecrübe olarak kayıt altına alınır. Bu sayede can yakıcı durumlardan kendilerini korumaya başlayacaklardır. Algı bilgi edinmede hem kaynak hem yardımcı elemandır.
Hayatımızda yaşadığımız olayları, durumları algılayış biçimimiz ise bizlere doğru ya da yanlış bilgiyi, yanılgıyı, aldanmayı v.b. getirecektir. İnsan zihni görsel olarak algılanan bilgilerin güvenilirliğine daha çok inanır. Yani bir kişi gözü ile gördüğü durumların doğruluğuna daha çok kanaat getirir. Sonrasında işitsel algı ve daha sonra hisleri? örneğin; bir TV dizisinin bir bölümünü TV´nin sesini kısarak sessiz olarak izleyin. Oyuncuların hal ve hareketlerini görsel algı olarak yorumlamak zorunda kalan zihin, oyuncuların fiziki hareketlerini yorumlayarak daha önce algıladığı buna benzer bilgiler ile kıyaslama yapar ve bir sonuç üretmeye çalışır. Zihninizin ürettiği bu bilgileri not edin yani sessiz olarak izlediğiniz görsel hakkındaki yorumlarınızı yazın. Daha sonra dizinin aynı bölümünü sesli bir şekilde izleyerek yanılma payınızı hesaplayın.
Algının oluşmasında duyu organlarının yapısı ve işleyişi önemlidir. Ancak duyuma anlam yüklendiği zaman algı oluşur. Bu sayede insan vereceği tepkiye karar vererek, çevresiyle uyumunu sağlar. Çalan bir telefonun sesi uyarandır. Uyaranın duyu organlarını etkilemesiyle uyarım, duyu organının uyarıcıyı almasıyla duyum meydana gelir. Uyarıcı bunun telefon sesi olduğunu fark ettiğinde ise algı meydana gelir.
Kısaca yapmaya çalıştığım açıklamalardan yola çıkarak Algı yönetimi, algı operasyonu nedir? Sorularına cevap bulmaya çalışalım. Artık algının aslında bir duyum olduğunu bu duyumunda bilgiye dönüşmek için bir kaynak olduğunu biliyoruz. O halde algının yönetilmesi; neyi bilip bilmememiz gerektiği konusunda, doğru ya da yanlış bilgi için uyarıcıların bir sistem tarafından değiştirilerek zihnimizin karar mekanizmasını etkilemeye yönelik çalışmalardır. Hayatımızın her alanında bu algı yönetimi olmasına rağmen her gün maruz kaldığımız bu durumdan haberdar olamaya biliyoruz. Örneklerle açıklayalım; alışveriş merkezlerinde ürünlerin üzerine yazılan psikolojik fiyatlandırma denilen yani bir ürünün fiyatına 99,90 TL yazılarak o ürünün aslında 100,00 TL´den ucuz olduğunu düşünmemizi sağlayarak talep etmemizi istemeleri bir algı yönetimidir. Yine siyasi partilerin seçim dönemlerinde kendi alanlarını bayraklarla süslemesi kalabalık bir grupla dolaşarak güçlü ve çoğunlukta olduklarını hissetmemizi ve sürü psikolojisi ile güçlünün yanında yer almamızı istemeleri de bir algı yönetimidir. Teknoloji ile beraber sosyal medyanın yaygın hale gelmesi, iletişim hızlı olması algımızın birçok doğu ve yanlış bilginin etkisinde kalmamıza sebep olmaktadır. Kurumsal firmaların gelişiminde verilen pazarlama eğitimlerinde algıları etkilemenin yöntemleri öğretilir. Bir ürünü TV reklamlarında hemen her kanalda görmemiz onun kaliteli olduğu hissene kapılmamızı sağlamıyor mu? Bir şampuan reklamında, dökülmeye karşı etkili? sloganını ve o saç kökünü gösteren animasyonunu izleyerek ikna olmuyor muyuz? Birini herhangi bir konuda ikna etmek için onun dışındaki kişilerin aynı düşünmüyormuş gibi hissettirmeniz yeterlidir. Onu kendi fikirleri ile yalnız bırakmanız sen bunu düşünen tek kişisin izlenimini vermeniz onun ikna olmasına yeterli olacaktır. Yine bir anlatımın bir sunumun yapıldığı bir konferansta sayılar rakamlar tarihler verilerek konuşmanın desteklenmesi konuşulan konunun doğru anlatan kişinin ise konu hakkında bilgisinin tam olduğu düşüncesine kapılmamız için yeterlidir.
Algı operasyonu ise toplumsal olarak aynı düşünmeye aynı davranmaya yönlendirme demektir. Bir bakıma kitleleri etkileme, yönetme demektir. Ülkelerin toplum mühendisleri artık silahlı can kaybına sebep olan savaşlar yerine toplumların zihinlerini etkileyerek inanç, fikir, kültür mekanizmalarını etkilemeye yönelik çalışmalar yapmaktadırlar. Yıllarca bizlere ?rambo? filmi ile Amerika´ nın çok güçlü yenilmez olduğu, diğer filmleri ile daha gitmediğimiz bilmediğimiz bir ülkenin yaşanmak için güzel ve özgürlükler şehriymiş gibi inandırmışlardır. Ülkeler arasında sürdürülen psikolojik savasın adıdır algı operasyonu. Teknolojinin gelişmesi ile beraber iletişimin kolaylaşması kıtaları birbirine yaklaştırmıştır. Her türlü bilgiye anında istediğimiz anda ulaşabildiğimiz gibi kirli manipüle edilmiş bilgilere de maruz kalıyoruz. Daha sonraki yazılarımda da yer vermek istediğim Algı konusunun bugünkü kısmını uyarılarla bitirmek istiyorum?
- Her gördüğüne duyduğuna inanma!
- Yanlış bilginin çok kişi tarafından kabul edilmesi onu doğru yapmaz unutma!
- Her ambalajı güzel olanı kaliteli sanma!
- Her güzel konuşanın sözüne kanma!
Algınız açık olsun?
