1920 yılında yanmış, yıkılmış bir şehir vardır.Yolu yok,izi yok, bacaları tütmeyen bir şehirdir. İşte o yokluk yıllarında yakılmış bulunan başta Eski Valilik binası, Müstahkem Mevki Komutanlığı gibi pek çok eser imar edilirken Kimyahane, Nenehatun Kız lisesi, günümüzdeki Erzurum Lisesi Binası, Kolordu, Yıkılan Halk Eğitim, Tümen, Belediye başkanı, Kolordu komutanlık ve valilik binaları yapıldı. Tatbikat ilkokulu, arkada dört muntazam konak yapıldı. Sağlık müdürlüğü binası, Mareşal Çakmak hastanesi, Verem Hastanesi binası bu yıllarda yapıldı.
Ankara Erzurum Karayolu ve kazma kürekle , insan gücüyle yapılan Demiryolu, köprüleri, tünelleri hep 1940 yılı öncesindedir. Bir taraftan öğretmen yetiştirilmekte ve yeni ilkokullar açılmaktadır. Çünkü Osmanlıdan Cumhuriyete sadece 78 öğretmen intikal etmiştir. Yine bu yıllarda Darul Hilafetil Aliye yani İmam Hatip okulu, Darul Huffaz yani Hafız mektebi açılarak eğitim ve öğretimlere devam edilmiştir.
Yıkılmakla yüz yüze kalmış olan Çifte Minareli Medrese, Üç Kümbetler onarılmış, yıkılmaktan kurtarılmıştır. Yine bu yıllarda pek çok tarihi eser korunmuş ve günümüze kadar gelebilmiştir.
NOT: Devam edecek
