Ömer KOZ


Kutadgu Bilig’de İyilik Etmenin Methi ve Faydaları

Kutadgu Bilig’de İyilik Etmenin Methi ve Faydaları


Eğer halkı idare edecek bir duruma gelirsen işle ve sözle her vakit iyilik et.

Gençlik kaçar ve hayat uçar, bu rüya gibi dünyadan kendin çabuk göçersin.

Dinle, insanların iyisi ne der; yürüyen ve nefes alanların hepsi sonunda ölecektir.

Dünyaya nice erler geldi, düşün; bir müddet ömür sürdükten sonra, yine göçüp gittiler.

Gerek bey, gerek kul, iyi veya kötü; kendileri öldü, fakat onların nişanı olarak, yalnız adları kaldı.

Şimdi bu yere sahip olmak sırası sana gelmiştir; sen her keşten iyi ol ve hep iyilik yapmağa çalış.

Her yaşayan er geç ölecek ve toprağa düşecektir; insan iyi nâm ile ölürse, adı yaşar.

İnsanların dillerden düşmeyen iki türlü adı vardır : biri iyi, biri  kötü; bunlardan biri dünyada kalır.

Ey temiz kimse, iyi olursan, adını öğerek anarlar; eğer kötü olursan, seni söğerek yad ederler.

Küstah Dahhâk neden söğüldü de, Feridun neden medhe ve ikbâle kavuştu.

Kötü mü senin için daha iyi, yoksa iyi mi, söğülmek mı istersin, yoksa öğülmek mi? 

Hangisini canın isterse, birini seç; neticesi iyi veya kötü çıkarsa, bundan da peşiman olma.

Tecrübeli insanın sözü buna benzer; tecrübeli insan elin-günün işini bilir.

Bak, insan iyi adı ile alkışlanır; adı kötüye çıkmış kimse ölünce beddua alır.

Kötülük yapanı kaç defa tecrübe ettim; takati her gün bir az daha azaldı, sonunda da takatten düştü.

Ey bilgili adam, kaç defa gördüm : kötülerin işi hiç bir zaman ileri gidemedi.

Kötülük  âteştir, ateş ise, yakıcıdır; onun yolunda geçilebilecek bir geçit yoktur.

Bizden önce göçenlere dikkat edersen, ister halktan ister dünyayı elinden tutan beylerden olsun,

Bunlardan hangileri bilgiyi buldu ise, onlar zamaneye ve dünyaya hâkim olmuşlardır.

Dünya beylerinden hangileri bilgili olmuş ise, iyi nizam koyanlar ve iyilikte ileri gelenler onlar olmuştur.

Bugün de kimler iyilik ile şöhret kazanmışlarsa, iyilerin başında en önce onlar gelir.

Kim hakîm ve bilgili bir bey olmuş ise, o bilgili insanları kendisine yaklaştırmıştır.

O eline aldığı her işi dikkatle yapmış ve bilginin gösterdiği yolda yürüyerek, halkı idare etmiştir.

Memleketini tanzim etmiş ve halkı zengin olmuş; halkın zenginliğini kendisine kalkan yapmıştır.

İyi ad kazanmış, cömertlik ile şöhret bulmuştur; bil ki, cömert insan ölse bile, onun adı yaşar.

Öleceğini bilerek, kendisi için hazırlık yapmış, adını kitaplara geçirerek, yaşayanlara bırakmıştır.

Bugün bu kitapları kim okursa, onları tanır; onlara benzemeğe çalışır ve bundan kendisine iyilik gelir.

Dünyada bilgiden daha aziz ne var; bilgisiz olduğunun söylenmesi, insan için ağır bir hakarettir.

Bilgili ve dünyada tecrübe ile ömrünü geçirmiş olan insan ne der dinle.

Eğer bir âlime eşikte bir yer isabet ederse, o eşik baş-köşeden daha iyi ve yüksek olur.

Bütün bu saygı bilgi içindir; dünyada yeri ister baş-köşe, ister eşik olsun.

Bak, iki türlü asîl insan vardır : biri  bey, biri âlim; bunlar insanların başıdır.

Bunlardan başkalarının hepsini hayvan sürüsü say; hangi tarafı istersen o tarafı tut.

Sen şimdi hangisisin, bana bunu açık söyle; bu ikisinden biri ol, üçüncüden kaç.

(...)