www.gunebakiserzurum.com / Muhammet YILMAZ
Bilindiği üzere Erzurum 2. Organize Sanayi Bölgesi, (OSB) 2019 yılında yatırımcılara açılırken Erzurumlu firmalar yatırıma yapmaya başladı. İl dışından talepler oldu ise de yatırımcı çekilemedi. İkinci Organize Sanayi bölgesindeki 10bin metrekare oyuncak fabrikası otomobil bataryası üretimi hepsi boşa çıktı.
Yalnızca Erzurumlu 12 firma yatırım yaparken bir kısmı yatırımı tamamlanırken bir kısmı ise temel atma aşamasında kaldı.
Bu firmaların dışında Erzurum Valiliği tarafından istihdama katkı sunabilmek için 4 tekstil fabrikası kuruldu. Erzurum Valiliği bu fabrikaları il dışından gelen firmalara cüzi rakamlarla kiralarken, İkinci Organize Sanayi bölgesinde 4 fabrika kuruldu. Ancak bu 4 fabrikanın kurulmasında ne yaşandıysa bu fabrikaların kurulmasıyla birlikte 2. OSB de organize işler başladı. Neden organze işler olduğu haberimizin tamamı okununca anlaşılacak.
İkinci Organize sanayi bölgesinde 4 fabrikanın yapımından önce 2018 yılında Özel okulun yapımı tamamlanmış olup, 2019 yılında faaliyette girdi. 2019 yılında Yapı malzemeleri (İm İnş.), Bal işleme (Erbal), Süt işleme (Akbirle), Soğutma sistemleri (Aykarsan) ve Pen doğrama imalatı (Koşumlar) yapan 5 fabrika üretime başladı. 2019 yılı Haziran ayında ise 4 adet tekstil fabrikasının temeli atıldı. Organize 4 fabrikanın temeli ile başladı. Bölgenin zemin etüt raporu incelendiğinde 2. OSB 2005 yılı zemin etüt raporunun 10. Bölümünde, ‘‘2. derece deprem bölgesi ve inceleme alanına 200-300 metrekare doğusu ve güneydoğusunda aktif fay hattı mevcuttur. Yüzey eğimi de göz önünde bulundurulduğunda önlemli alan 1,2 olarak değerlendirilmişti. Yamaç eğimi istinat duvarları ve teraslama gibi önler alınmalı ancak, oluşacak dolgu zemin üzerine temel atılmaması gerektiği denildi. Erzurum Valiliği tarafından kaymadan sonra hazırlattırılan raporun 4.1.1 yapay dolgu bölümünde: ‘‘İnceleme alanında mevcut bina ve tesisler için imal edilmiş olan yapay dolgular yer almaktadır. Kütle hareketi (kayma) tespiti için yapılan sondajlarda yapay dolgu birimleri 1,2 metre- 9,5 metre arasında değişmektedir.” Denildi.
ERZURUM 2. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ (OSB) NEDEN KAYDI VE PARSEL BAZLI RİSKLİ ALAN İLAN EDİLDİ?
Erzurum Valiliği 4 fabrikayı yapana kadar bölgede bir sorun yoktu sonrasında zemin etüt raporlarında dolgu zemin üzerine temel atılmamalı söylenmesine rağmen 9,5 metre sıradan bir dolgu yapılarak, teraslama ve istinat duvarı yapılmadan temeli atıldı. Atılan temeller çökme yapınca istinat duvarı, fore kazık maliyetinden kaçınmak için dere kenarlarına yapılan tahkimat yapıldı. Tahkimatta kayınca bölgede faaliyette bulunan fabrika sahiplerinin tüm itirazlarına rağmen ikinci sıra tahkimat yapılırken, sonrasında burada toprak kayması meydana geldi. Toprak kayması oluşunca 20 metre derinliğinde, 17 metre yüksekliğinde, 500 metre boyunda 3. Sıra tahkimat yapılmış, yapılan bu tahkimatlar yerin çekme kuvvetini aşmış ve bölgesel yer kayma hareketi başladı. Erzurum Valiliğin yapmış olduğu fabrikalar hasar görmesine neden olup alt kısımdaki şahısların fabrikalarını ise sürüklemeye başladı. Erzurum Valiliği ihale etiği firmaya kendi fabrikalarının kesin kabulü yapılmadığı için onarımını yaptırdığından dolayı toprak kayması devam edince yine Erzurum Valiliği tarafından oluşturulan komisyon zemine enjeksiyon yapma kararı alarak konkordato ilen eden O…G…A. Ş nin işi devam ettirmesine kara verildi. Bu arada zarar gören Erzurumlu firmalar enjeksiyona da yazılı olarak itiraz ettiler. Yaklaşık 20 mini kuyuya enjeksiyon yapılırken söylemlere göre 10 santim çapında 12 metre derinliğindeki bir 1.2metreküp kuyuya 26 ton sıvı beton enjekte edildi. Yani kuyunun 21 kat fazlası beton enjekte edilmiş ancak beton kaybolmuştur. Aynı yerde 25 metre derinlikte açılan fore kazık kuyularında da bu betona rastlanırken son enjeksiyonun yapıldığı gün Bal ve Pen Firmalarının yolları fay hatlarında yarıklar oluşmuş ve özel okulun bahçesi yaklaşık 80 santimetre şişti. Bunun sonucunda da kazan dairesi çöktü. Bunun üzerine Erzurum Valiliği enjeksiyonu durdurmak zorunda kaldı. Yaşanan bu olaylarda gösteriyor ki yapılan bilinçsiz bir işlem ve karar, suni heyelana neden oldu. Meydana gelen bu elim olaydan sonra, yine firmaların tüm itirazlarına rağmen Erzurum Valiliği ve Erzurum Büyükşehir belediyesi 350 adet fore kazık çakmaya karar verdiler. Firmaların itiraz nedeni ise; 20 metre derinliğinde, 17 metre yüksekliğinde ve 500 metre boyundaki tahkimatın oluşturduğu ağırlık, zeminin çekme kuvvetini onlarca kat aşması, 442 bin ton çakılacak fore kazıkların ek bir ağırlık oluşturacağı ve zeminin kayma hızını artıracağını için yaklaşık 23bin ton ek ağırlık yüklenmesine neden oldu. Erzurum Valiliği firmaların itirazını görmezden gelirken fore kazık işini O…G…’nin yan firması olan H… A. Ş’ye pazarlık usulü ihaleyle yaklaşık 11 milyon TL bedelle verdi. Fore kazık uygulaması yaklaşık üç ay sürerken üç ay boyunca delme işlemlerinden kaynaklanan sarsıntıyla birlikte toprak kayma hızı arttı. Fore kazıklarda işe yaramazken kamu kaynakları boşa harcandı.
FİRMALARA VERİLEN ÖDEME SÖZÜ TUTULMADI
Zarara uğrayan birkaç firma zarar tespit davası açmasına rağmen bir firma aynı zamanda konuyu Sanayi Teknoloji Bakanlığına yaşananları bir dosya halinde sundu. Konu Türkiye genelinde basına yansıdı. Sanayi Teknoloji Bakanlığı heyet gönderdi bölgenin inşaata kapanmasını istedi. Firma sahipleri İlin siyasileri ile görüşmesine rağmen bir sonuç alamadılar. Erzurum Valiliği ve siyasilerin buradaki firmaların zararlarınız karşılanacak sözü vermelerine rağmen bugüne hiçbir firmanın zararı karşılanmadı. Yapılan fore kazıklarda çökmeye başlayınca Erzurum Valiliği 4 Tekstil fabrikasını tekrar yıkıp, Erzurum Valiliği Y…P…A. Ş’den hizmet satın alma yoluyla bölgesel zemin taraması yaptırdı. Kütle hareketi gerçekleşen zeminde 12 lokasyonunda 299 metre sondaj kuyusu açıldı. Bu sondaj kuyuların tamamı aynı zamanda inklinometre kuyusu (kayma hızını tespit ölçümü) özelliğinde olup, açılan kuyuların 5 tanesi aynı gün kaymadan dolayı kapandı. Y…P…A. Ş raporuna göre bölge ortalama 4,6 santimetre kayma hızı olduğunu buda 1 ayda yer yer 12 bölgeye göre 1.38 santimetre yer kayması anlamına geldiğini bunun anlamı felaket bağıra bağıra geliyorum dedi. Bugüne kadar tek teselli can kaybı olmamasıdır. Y…P…A. Ş’nin Erzurum Valiliği için hazırlamış olduğu yaklaşık 450 sayfa rapora istinaden 2. OSB mütevelli heyeti Faaliyet gösteren firmalarla ilgili parsel bazlı riskli bina diye karar almış ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğüne rapor hazırlatılırken, kanun gereği firmalara binalarını yıkmaları için 1 yıllık süre verildi. Bu kararla birlikte OSB yönetimi Başkanı, Erzurum Valisi, Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Ticaret Odası Başkanı ve eski Sağlık Bakanı Recep Akdağ ve Erzurum Milletvekili Selami Altınok’tan oluşan heyet Erzurum Ilıcada ki askeri alan olan bir arazinin tahsisi için girişimde bulunup, bu araziyi 2. OSB ye kazandırmışlar ve eski yer tamamen kapatıldı. Tahsisle birlikte Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından zarar gören firmalar için Kasım ayında 75milyon TL ödenek tahsis edildi. Firmaların toplam zararı yaklaşık 200 milyon TL civarında olduğu tahmin ediliyor. Gelen ödenek zararın üçte birini ancak karşılayabiliyor. Ne yazık ki bu zarara sebep Olan Erzurum Valiliği gelen paranın bir kısmını yıkılan kendi fabrikaları için tahsis edildiği iddia edildi. Zararı veren Kurum zarar verdiği firmaların zararını tazmin etmek yerine tahsis edilen ödeneğe de ortak olunduğunu Kasım ayında 75 milyon TL tahsis Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının talimatıyla parsel bazlı zarar gören firmaların alt ve üst yapı işlerinde kullanılmak üzere ve başka amaçla kullanılamaz yazısına istinaden Erzurum Büyükşehir Belediyesinin açmış olduğu özel bir hesaba yatırılıyor. Kasım ayından beri gelen ödenek firmalara verilmediği için enflasyon nedeni ile artan inşaat maliyetleri karşısında alım gücüde düşmüş durumda. Değer kaybının yanı sıra Erzurum Büyükşehir Belediyesi felakete maruz kalan bu firmalar için gönderilen ve başka amaçla kullanılamaz, kullanılmasının tespit edilmesi halinde faiziyle birlikte geri alınır denmesine ve Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı’nın da taahhütname imzalamasına rağmen firmaların edindiği bilgiye göre bu para Büyükşehir Belediyesi tarafından kullanılmış durumda ve firma sahipleri bu parayı almadığı iddia edildi. Firmalar Erzurum Valiliğin kasıt unsuru olmadan ancak kusurlar silsilesinden dolayı 3 yıldır uğradıkları zararı, kayıp ettikleri işleri, yitirdikleri enerjilerini geri kazanmanın yollarını ararken 11 İlde meydana gelen felaketin aynısı bu yatırımcıların başına gelmiş durumda, tek teselli can kaybının olmaması. Konuya sahip çıkan siyası yok ve siyasilerden tamamen umut kestiler. Erzurum Valiliği muhatap olmadığı, Erzurum Büyükşehir Belediyesi ise para ödemediği iddia edildi.
ZARAR GÖREN FİRMALAR CUMHURİYET SAVCILIĞINA SUÇ DUYURUSUNDA BULUNACAKLAR
Erzurumlu bu yatırımcılar tek suçu kendi şehirlerine yatırım yapmak olsa gerek. Yatırımcılar, kamuyu zarar uğratmadan dolayı, Cumhuriyet Savcılığına, İçişleri bakanlığına, Sanayi Teknoloji Bakanlığına suç duyurusunda bulunacaklarını ifade ettiler. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Büyükşehir Belediyesi hesabına gönderilen felakete maruz kalan bu firmaların alt yapı ve üst yapısında kullanılması için gönderilen ve başka amaçla kullanılamaz, kullanılmasının tespit edilmesi halinde faiziyle birlikte geri alınır yazısına istinaden Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına suç duyurusunda bulunmaya hazırlanıyorlar.
