Geçen hafta TÜİK tarafından açıklanan büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayılarını sizlerle paylaşmış, kafama takılan bazı soruları sizlerle paylaşmıştım. Sonra da sizlerle bazı bilgileri paylaşacağımı söylemiştim. Bu yazımızda hayvancılık ile ilgili yaşadığımız sorunları ve temel sebeplerin bir kısmını sizlerle paylaşmak istiyorum.
Bana göre sorunların başında yönetim kaynaklı ciddiyetsizlik geliyor. Liyakatsiz yöneticiler ve onlara çanak tutan yerli işbirlikçiler var olduğu müddetçe sorun düzelmeyecek. Açacak olursak:
Geçen haftaki yazımda hayvan sayılarındaki artışları ve sonra da ani düşüşü vermiş, akabinde de bir soru sormuştum: 2023 yılında Erzurum Valisi ile Tarım ve Orman İl Müdürü değişti. Bu düşüşün sebepleri bu ayrıntıda gizli olabilir mi? (Verdiğim düşük olan sayıların da şişirilmiş olduğunu biliyorum.)
Emin olun bu çok önemli bir ayrıntıydı. Eski Vali Okay Memiş, kendisini iyi ve başarılı gösterebilmek amacıyla gerçekleri saklama, göz boyama yoluna gitmişti. Gerek basına gerekse bürokrasiye “olumsuz durum ve bilgileri saklama” talimatı vermişti. Bu yüzden şehirdeki olumsuz durumların üstü hep örtülüyordu. Buna defalarca şahit oldum. Erzurum’un tanınmış simaları şahsi menfaatleri ve siyasi istikballeri için yöneticilerin savunuculuğunu yapıp onlarla toplantılara katılabilmek için şehrin kaderiyle oynamakta hiçbir sakınca görmediler. Yaptıkları hizmetlerin(!) karşılığını da aldılar. Halka da çeşitli vesilelerle çok güzel servis edildiler. İsim versem bana inanmazsınız. O kadar güzel sunuldular ki konduramazsınız. Dolayısıyla biz Erzurum insanı olarak pilavın içindeki beyaz taşları göremediğimiz için dişlerimiz kırıldı. Bugün Erzurum’da kanaat önderi yoksa sebebi bu satılmışlıktır (Bu tarafı ileride bir kitapta sizlere anlatacağım.).
Özetle, Vali Bey bir taraftan şehirle ilgili saptırılmış bilgiler sunmak suretiyle kendini başarılı gösterirken bir taraftan da yukarıda bahsettiğim yalakalarıyla oluşabilecek tepkilerin önünü alıyordu.
Erzurum’da en çok saptırılan konulardan biri, eskiden hayvancılığın merkezi olan Erzurum’un bu pozisyonunun devam ettirildiğinin gösterilmesiydi. Erzurum’da 8 yıl görev yapan eski İl Tarım ve Orman Müdürü, Vali Bey’in talimatıyla sayıların şişirilmesini sağlıyordu. Bakanlığa şişirilmiş sayıların gönderilmesi Bakanlığın da işine geliyordu. Bu sayede hayvancılıkta hiçbir sorun olmadığı, gelişme kat edildiği söylenip başarı hikâyeleri anlatılabiliyordu.
Kurulan yeni kabinede ekonominin içinde bulunduğu olumsuz tablo ve TÜİK’in verdiği abartılı bilgiler, vatandaşın kafasını karıştırıp yönetime de yük olunca Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek dayanamayarak artık doğru bilgilerin kendisine verilmesini istedi.
Yeni kabine hizmete başlayıp Vali ile İl Tarım ve Orman Müdürü atayınca doğru sayılar verilmeye başlandı. Dolayısıyla artık sahada gördüğümüz sorunları ve tarafımıza ulaşan sorunları sizlerle paylaşabilirim.
Hayvancılıkla ilgili olay sadece sayıların şişirilmesi değil. Mera kullanmadan tutun, birçok sorunu mevcut.
Birkaç sene önce tarafıma Aşkale’de ihale edilen bir meraya ihaledeki sayıdan çok daha fazla küçükbaş hayvan getirildiği bilgisi ulaşmıştı. Muhtar olaya itiraz etmiş, kaymakamla sorun yaşamıştı. Olayın üzerine gidince kaymakamlığın duruşuyla karşılaşmıştım. Sayıların doğru olduğunu, muhtarın sorun çıkardığını söylemişlerdi. Karşımızda devlet olunca biz de durmak ve devletimizin kaymakamına güvenmek zorunda kalmıştık.
Olayın doğru olduğunu ve aslında tüm meralarda geçerli olduğunu görmüş ama kimseye derdimizi anlatamamıştık. Yeni ihalelerin başlayacağı günler geliyor ve şimdiden uyarıyorum. Meralar denetlenmeli ve sahipsiz bırakılmamalı. Biz devleti başta görmek isteriz.
Bir başka konu da göçerlerin durumu. Ekim ayında göçerlerle bizzat yaptığım görüşmede göçerler çok ilginç bilgiler vermişlerdi. 2023 yılında ihale ücreti de dâhil yaklaşık bir milyon lira harcadığını iddia eden bir göçer, Erzurum’a süt için hayvan getirdiklerini, burada süt ürünleri imal edip memleketlerine götürdüklerini ve piyasaya sürdüklerini söyledi. Yünün kilosunu 2-3 liradan verdikleri halde müşteri bulamadıklarını, o yüzden yaktıklarını sözlerine ekledi. Erzurum insanının hayvancılıktan özellikle de küçükbaş hayvandan anlamadıklarını, sağmayı bile beceremediklerini iddia etti. Erzurum’da imal edilen küçükbaş hayvan ürünlerine baktığımda göçerlerin haklı olduklarını görüyorum.
Köylerinde küçükbaş hayvan sayısı iyice azalmış hatta çoğu köyünde bitmiş olan Erzurum, küçükbaş hayvan sayısı bakımından ülkede ilk ona giremezken ne hikmetse hayvan sayısı bir milyonun üstüne çıkmış. Siz köylerde o kadar koyun ve keçi görüyor musunuz? Varsa piyasadaki koyun eti neden başka illerden geliyor? Köylerde küçükbaş hayvan sayısı azalmışken TÜİK’in açıkladığı sayı artıyorsa Tarım ve Orman Müdürlüğü, göçerlerin hayvanlarını hatta kaçak otlatılan hayvanlarını da Erzurum’un sayısına dahil ediyor demektir. Aksini iddia eden varsa Erzurum basınından birkaç temsilci alıp göstersin.
