Covid-19 salgın hastalık sebebiyle hastalığın bulaşıcı etkisini azaltmak, sosyal temasın azaltılması amacıyla bazı işyerleri genelge ile kapatılırken genelge dışında kalan işletmelerde ekonomik zincirin birer halkası olarak etkilenmiş ve çalışmalarında azaltmaya gitmişlerdir. Bu durum sosyal ve ekonomik olarak işçi ve işverenleri etkilemiştir. Ekonomik sıkıntıları gidermek işçi ve işverenlerin mağduriyetini giderebilmek için birtakım ekonomik destek paketleri sırasıyla devreye sokulmuştur.
Sokağa çıkma yasakları, kamu stoptu olarak sürekli evde kal çağrılarının yapılması iç piyasayı olumsuz olarak etkilemiştir. Genelge ile tamamen kapatılan işletmeler arasında berber ve kuaförler, özel eğitim kurumları, tiyatro, sinema salonları, güzellik merkezleri v.b. yer alırken, genelge ile çalışma süreleri azaltılan işletmelerde (özel halk otobüsleri v.b.) bulunmaktadır. İşte bu sebeple;
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulama olan Kısa Çalışma Ödeneği devreye sokulmuştur.
Yaşadığımız salgın hastalık kısa çalışma ödeneğinin yararlanma şartlarından ?zorlayıcı sebepler? arasında değerlendirilmektedir. Yani; işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Zorlayıcı sebeplerle KÇÖ desteği için başvuru sayısı, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak´ın açıklamasına göre; kısa çalışma ödeneğine bugüne kadar 200 binden fazla firmanın, 2 milyondan fazla çalışan kapsamında başvuruda bulunduğunu, şeklindedir. Yapılan başvuruların müfettiş incelemesinden sonra sonuçların açıklanması beklenirken başvuru sayısının fazla olması sebebiyle ?inceleme sonraya bırakılarak? başvuru yapan tüm işletmelerin KÇÖ başvurusu kabul edilmiş ve ödemeler işçilere yapılmıştır.
Bu aşamaya kadar problem yok gibi görünüyor ancak işverenler ve işçiler bu durumu farklı anlamış ya da yorumladıklarını düşünüyorum. İşçiler bu ödeneğim devlet tarafından kendilerine yardım olarak gördüğü ve işvereninden ayrıca maaş talebinde bulundukları, işverenlerin ise işçiler (kısa çalışma yapmayanlar) personeli kısa çalıştırmadıkları halde başvuru yapıp maaşlarını yapılan ödeme oranında eksik ödedikleri gözlemlenmiştir. Yine aynı şekilde kısa çalışma ödeneğine başvuru yapan işletmeler personellerinin SGK gün sayıların eksik olacağını düşünememiş ?tam çalıştığı? halde SGK gün sayılarının eksik olduğunu gören işçilerde işverenle sorun yaşadıkları görülmektedir.
Bu durumların yanı sıra; KÇÖ başvurularında işyerlerinin çalışma sürelerin kısmi ya da tamamen çalışma sürelerin azaltılması işverenlerin bordrolarını yaptıkları başvurulara göre doğru olması ve SGK Aylık ve Prim Hizmet belgelerinin de doğru bildirilmiş olması gerekmektedir. Yukarıda izah ettiğim gibi KÇÖ başvurusu denetim yapıldıktan sonra onaylanırken şimdi denetim sonraya bırakılmıştır yani denetim yapılmayacak manası çıkarılmamalıdır. Bu sebeple ilgili kurum ve kuruluşlara yapılması gereken beyanların yanlış olması işverenlere ceza olarak geri dönecektir. KÇÖ desteğinin iptal edilmesi durumunda işçilere yapılan ödemelerin tamamının gecikme faiziyle birlikte işverenden geri ödenmesi talep edilecektir.
Zorlayıcı sebepler sıklıkla karşımıza çıkmıyor bu durum ülkemiz için yeni bir uygulama olduğundan karşılaşılan sorunlar ve yapılan yanlışlar sürecinde ani olması, mağduriyet yaşanmaması için hızlı yapılan başvurular gözden kaçırdığımız hataların olmasına sebebiyet vermiş olabilir bu sebeple yaptığımız başvuruların kontrolünü ve sonrasında kurumlara bildirilen beyanların kontrolünü yaparak hatalar tespit edilmeden düzeltme yoluna gidilmedir. Bu düzeltmeler ilerde cezai işlemlerden kurtulmanıza sebep olacaktır.
